کم توجهی -بیش فعالی

اختلال بیش فعالی یا ADHD  مخفف Attenction Deficit Hyperactivity Disorder یک اختلال عصبی رشدی است که با سه ویژگی اصلی یعنی نارسایی توجه، بیش فعالی – تکانشگری  و ترکیبی توصیف می شود . حدود 3-5 درصد کودکان به آن مبتلا هستند و سبب پرتحرکی، بی توجهی و رفتارهای ناگهانی  بیشتر و شدیدتری نسبت به کودکان دیگر می شود. گرچه در سال های گذشته این باور غلط وجود داشت که این اختلال از سال های بعد از نوجوانی بهبود می یابد ولی امروزه این واقعیت آشکار شده است که این اختلال در بیش از 60 % موارد تا دوران نوجوانی و بزرگسالی ادامه خواهد یافت. تشخیص و درمان به موقع این بیماری از بسیاری جهات حائز اهمیت است.این نوع رفتار کودکان بر روی عملکرد آن ها در خانواده، اجتماع و مدرسه تاثیر نامطلوب می‌گذارد و سبب بروز واکنش های منفی می گردد و در نهایت این عارضه سبب کاهش اعتماد بنفس، احساس بی کفایتی، اختلالات ارتباطی، مشکلات تحصیلی و اضطراب، افسردگی و بزهکاری در این کودکان می گردد. زمانی این اختلال یک بیماری دوران کودکی تلقی می شود که تاثیر اندکی بر عملکرد دوره بزرگسالی بگذارد. در جمعیت عادی، ADHD در پسرها شایع تر از دختران است و نسبت آن در کودکان 2 به 1و در بزرگسالان 1/6 به 1 است. در دختران علائم کم توجهی بیشتر از پسران بروز می کند و علامت اصلی است. ویژگی اصلی اختلال کم توجهی بیش فعالی الگوی مستمر بی توجهی یا بیش فعالی – تکانشگری است که با کارکرد و رشد فرد تداخل دارد. بی توجهی ADHD خود را در رفتارهایی مانند نیمه کار گذاشتن کارها، نداشتن پشتکار، مشکل حفظ تمرکز و نابسامان بودن آشکار می سازد که البته ناشی از نافرمانی و عدم درک مطلب نیست. بیش فعالی به افزایش فعالیت های حرکتی در مواقع نامناسب یا وول خوردن زیاد بازی با انگشتان یا پرحرفی اطلاق میشود. بیش فعالی در بزرگسالان می تواند به شکل بی قراری شدید یا خسته کردن دیگران با فعالیت هایشان بروز نماید. تکانشی عمل کردند یعنی اعمال عجولانه ای که بدون هیچ فکر و ملاحظه ای انجام می گیرد و می تواند سبب آسیب به فرد شود (مانند بی احتیاطی در عبور از خیابان). تکانشگری می تواند بازتاب تمایل برای پاداش های فوری و عدم توانایی در به تاخیر انداختن ارضا باشد. رفتارهای تکانشی می تواند به شکل دخالت های اجتماعی (قطع زیاده از حد حرف دیگران) و یا تصمیم گیری مهم بدون اندیشیدن به پیامدهای درازمدت آن (مانند پذیرش شغل بدون کسب اطلاعات کافی راجع به آن) بروز نماید. از پیامدهای کارکردی اختلال کم توجهی – بیش فعالی می توان به کاهش توانایی های اجرایی در مدرسه و پیشرفت تحصیلی، حضور در مدرسه و محل کار و احتمال بیشتر بیکاری و درگیریهای بین فردی اشاره نمود.احتمال بروز اختلال سلوک در نوجوانی و اختلال شخصیت ضد اجتماعی در بزرگسالی، بین کودکان مبتلا به ADHD خیلی بیشتر از سایر همتایان فاقد این اختلال است.در نتیجه احتمال بروز اختلالات مصرف مواد  زندانی شدن بیشتر است. احتمال اختلالات مصرف مواد در سنین بالاتر افزایش می یابد بخصوص هنگامی که اختلال سلوک یا شخصیت ضد اجتماعی شکل می گیرد. احتمال آسیب و جرح، تخلفات و تصادفات رانندگی، درصد چاقی، در افرادمبتلا به ADHD بیشتر از همتایان است.در کل می توان گفت اختلالات توجه و تمرکز و سیستم حرکتی، تکانشگری، به هم ریختگی، عدم تحمل استرس، تغییرات هیجانی و خلقی و احتمالا اختلال در روابط بین فردی ADHD یبزرگسالان را مشخص می کند.افراد بزرگسال مبتلا به اختلال در برنامه ریزی، تکمیل و به پایان رساندن تکالیف، انجام دادن به موقع وظایف کاری، گوش دادن به صحبتهای دیگران، حفظ توجه هنگام خواندن، تصمیم گیری توام با تفکر، ناپایداری عاطفی، عصبانیت شدید و ناگهانی، پاسخ های هیجانی و شدید، آشفتگیی در انجام کارها، بی ثباتی در روابط بین فردی، ناکامی شغلی و تحصیلی، سوء مصرف الکل و پاسخ های غیرمعمول به روان درمانی مشکل دارند.

هر کدام از سه نوع اختلال نقص توجه / بیش فعالی  به تنهایی زمانی تشخیص داده می شوند که حداقل 6 مورد از علایم زیر حداقل 6  ماه طول کشیده و شدت آن به حدی است که با سطح رشد ناهماهنگ است و روی فعالیت های اجتماعی، شغلی / تحصیلی فرد تاثیر مستقیم منفی گذاشته باشد

نقص بی توجهی:

نکته: علایم صرفا بازتاب  یک رفتار مقابله ای، نافرمانی، مخافت جویی، یا عدم درک وظایف محوله یا دستورات داده شده نیست. در نوجوانان و بزرگسالان (سن 17 سال به بالا) وجود حداقل 5 علامت ضروری است.اغلب قادر نیست به جزئیات توجه دقیق داشته باشد و در تکالیف تحصیلی، شغلی و یا سایر فعالیت ها خطا های ناشی از بی توجهی از وی سر می زند.(مانند نادیده گرفتن یا عدم توجه به جزئیات، عدم انجام صحیح کار).

اغلب در حفظ توجه برروی تکالیف یا فعالیت های مربوط به بازی ها مشکل دارد(مثلا مشکل حفظ تمرکز در حین سخنرانی، مکالمات یا مطالعه طولانی)

اغلب وقتی مستقیم با او صحبت می شود به نظر می رسد گوش نمی دهد (مثلا به نظر می رسد حواسش جای دیگری است، حتی در هنگام عدم وجود هرگونه عامل حواس پرتی)

اغلب دستورالعمل ها را دنبال نمیکند و قادر نیست تکالیف مدرسه، مسئولیت ها یا وظایف شغلی اش را به پایان برساند. (مثلا کارها را شروع می کند و به سرعت تمرکزش را از دست می دهد و نیمه کاره رها می کند.)

اغلب در ساماندهی کارها و فعالیت هایش مشکل دارد (برای مثال: مشکل در مدیریت تکالیف متوالی، مشکل در نگهداری منظم اشیاء و تعلقات شخصی، بی نظمی در کارها، مدیریت زمانی ضعیف، عدم انجام امور در موعد مقرر)

اغلب از تکالیفی که نیازمند فعالیت ذهنی مستمر است دوری می کند، نفرت دارد و یا نسبت به انجام آن ها بی میل است(مثل کارهای منزل یا مدرسه، در نوجوانان و برگسالان تهیه گزارش ها تکیل کردن فرم ها، مرور مقالات طولانی)

اغلب وسایل لازم برای انجام تکالیف یا فعالیت ها را گم می کند0 (مانند وسایل مدرسه، مداد، کتاب، ابزار آلات، کیف پول، کلید، کاغذ یادداشت، عینک، تلفن همراه)

با محرک های خارجی به راحتی حواسش پرت میشودز( در نوجوانان بزرگتر و بالغین می تواند شامل افکار غیر مرتبط هم باشد)

فراموشکاری در انجام کارهای روزمره (مانند انجام کارهای منزل،پیغام رساندن، در نوجوانان بزرگتر و بزرگسالان جواب تلفن دادن، پرداخت قبوض، سر قرار حاضر شدن)

بیش فعالی و تکانشگری

اغلب روی صندلی وول می خورند با دست ها یا پاهایش ور می رود و یا آن ها را تکان می دهد.

اغلب در مواقعی که لازم است سر جای خود بنشیند صندلی را ترک می کند. (مثلا سر کلاس، مطب، محل کار یا سایر مکان هایی که لازم است برای مدتی بنشیند)

 اغلب در مکان هایی که مناسبتی ندارد می دود یا از در و دیوار بالا می برود( توجه : در نوجوانان و بالغین میتواند محدود به حس بی قراری باشد.)

اغلب نمی تواند بی سروصدا به بازی و فعالیت های تفریحی بپردازد

اغلب در حال حرکت است و به نظر می رسد موتوری به حرکتش وا می دارد.(مثلا قادر نیست یک جا ثابت بماند و اگر مدتی طولانی یک جا بماند احساس ناراحتی می کند (مثلا در رستوران و ملاقات ها، ممکن است دیگران احساس کنند بی قرار است و یا نمی توانند پا به پای وی بمانند)

اغلب زیاد حرف می زند.

اغلب قبل از پایان سوال جواب را می پراند ( مثلا جمله دیگران را تکمیل می کند و در مکالمات اجازه صحبت به طرف مقابل نمی دهد و مابین حرف هایش میپرد)

اغلب قادر به انتظار کشیدن برای نوبت نیست.(مانند موقعی که در صف قرار دارد)

اغلب وسط حرف دیگران می پرد و فعالیتشان را قطع میکند.( مثلا وسط مکالمات، بازی ها یا کارها داخل می شود، ممکن است از وسایل دیگران بدون اجازه استفاده نماید. در نوجوانان و بالغین ممکن است در کار دیگران مداخله و کار را از دستشان بگیرند)

مفهوم بیش فعالی/ جلسه اول

علایم بیش فعالی / جلسه دوم